فرآیندهای واژه سازی در فارسی

thesis
abstract

پژوهش حاضر نگاهی است به ساختمان واژه در فارسی امروز و امکانات ترکیبی و اشتقاقی آن در چهار مقوله دستوری اسم، صفت ، فعل و قید که با فهرستی از وندهای زایای فارسی بدست داده شده است . باید توجه داشت که اغلب ترکیبات زبانی عناصر ترکیبی را از مقوله خود خارج کرده و کلمه جدید را در مقوله دیگری می سازند. حال اگر ترکیب دو واژه در همان مقوله باقی بماند آن را ترکیب وگرنه اشتقاق می گویند. ترکیبات ترکیبی در هر یک از مقولات چهارگانه مذکور به شرح زیر است : فرآیند ترکیب و مقوله اسم : در این فرآیند دو واژه قاموسی بدون اینکه تغییری در مقوله هر یک از واژگان بدهند با یکدیگر ترکیب شده و اسم مرکب می سازند. ترکیبهای اسم ساز عبارتند از: خرمگس ، روزنامه . فرآیند ترکیب و مقوله فعل : در این فرآیند از ترکیب اسم یا صفت با یک فعل، افعال مرکب بوجود می آیند. ملاک در تشخیص فعل مرکب ، ملاک معنایی است . بدین معنی که فعل مرکب به فعلی می گویند که اجزاء آن رویهمرفته دارای یک مفهوم باشد. ترکیبهای فعلی عبارتند از: شتافتن = شتاب + کردن . گزیدن = گزین + کردن . فرآیند ترکیب و مقوله صفت : منظور از صفت در اینجا صفات مرکبی است که متشکل از اجزائی باشند که بتوان هر یک از اجزاء را به معنی دیگر در گفتار بکار برد، اما معنی مجموع اجزاء غیر از معنی جداگانه هر یک باشد و نقش کلی آنها توصیف ماده یا توصیف واژه های جانشینی باشد. ترکیبهای صفت ساز عبارتند از: ماهرو، سنگدل . فرآیند ترکیب و مقوله قید: در زبان فارسی واژه هایی که فقط قید باشند و با مقوله های دیگر مشترک نباشند بسیار اندک هستند، مانند: آره، هرگز، هنوز. در مقوله قید تنها دسته ای از قیود که با حروف اضافه ساخته شده اند مختص مقوله قید هستند و بقیه با مقوله اسم، صفت و حرف اضافه مشترک می باشند. مانند: "با محنت زندگی کرد"، "به خطا جواب نداد". فرآیندهای اشتقاق : در فارسی امروز اشتقاق با افزودن وند صورت می گیرد در این زبان پیشوندهای اسم ساز کاربرد زیادی ندارند ولی پسوندهای اسم ساز فراوان هستند. مانند پسوندهای آر، اش ، بان و ... در واژه های رفتار، گردش ، باغبان و ... . افعال دارای پسوند اشتقاقی نبوده و فقط پسوند تصریفی می گیرند. پیشوندهای فعلی بر سر ماده فعلی آمده و معنای متفاوتی نسبت به معنی اصلی بدست می دهند مانند: بر، باز، در، و ... در واژه های برآشفتن، بازآمدن، دررفتن و ... . پیشوندهای صفت ساز عبارتند از با، بی، نا و ... در باخدا، بی ادب و نابینا و پسوندهای صفت ساز مانند ور، گر و ... در هنرور، کارگر و ... . پسوندهای آنه، آن در روزانه و بامدادان از پسوندهای قیدساز محسوب می شوند.

similar resources

بررسی فرآیندهای واژه سازی در معادل یابی واژگان علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انگلیسی ـ فارسی

فعّالیت اصلی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با پیشرفت و توسعة کشور در زمینه­های علمی همراه شده و بر این مبنا گروه­های واژه­گزینی به واژه­های علمی و تخصّصی پرداخته­اند. طبق مصوّبة سیصد و سی و یکم شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، معادل­یابی عبارت است از برگزیدن یک واژه یا عبارت یا صورت اختصاری در مقابل لفظ بیگانه. در این مقاله، به واژه­های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی براساس رویکردهای صرفی و زبانشن...

full text

بررسی فرآیندهای واژه سازی در گویش سنگسری

چکیده گویش سنگسری از دسته گویش های سمنانی متعلق به گویش های حاشیه دریای خزر از شاخه غربی زبان های ایرانی نو است. این گویش هم اکنون بین اهالی مهدی شهر، درجزین و حومه متداول است. این گویش نیز مانند بسیاری از گویش های دیگر مورد بررسی دقیق زبان شناختی قرار نگرفته است؛ این در حالی است که جنبه های مختلف آن مانند ساخت صرفی و نحوی و دستگاه آوایی آن دارای ویژگی های منحصر به فرد است که با زبان فارسی معی...

بررسی مقابله ای فرآیندهای واژه سازی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی

تعداد واژگان و لغات روزافزون واردشده در زبان فارسی و فعالیت های فرهنگستان سوم زبان و ادبیات فارسی ایجاب می کند که زبان فارسی در مقام زبان ثانویه در مورد فرآیندهای واژه سازی به تکامل برسد. در این تحقیق سعی شده است روش های اصلی فرآیندهای تولید واژگان فارسی و انگلیسی با رویکرد تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور دو هزار واژه از رشته های علوم انسانی ،علوم پایه، هنر و مهندسی از زبان انگلیسی و مع...

محمد اقبال لاهوری و واژه سازی فارسی

علامه محمد اقبال برای مردم فارسی زبان از شخصیت های بسیار گرامی است. او با جرئت و عزم راسخ عازم میدان شعر و ادب فارسی شده و در حضور ملای روم، عطار، حافظ و دیگران خامه فرسایی کرده است. درمورد اشعار و آثار این ادیب گران مایه و چیره دست سال هاست که اهل قلم بحث آراسته اند. جایگاه والای زبان و سخن در نوشته های اقبال لاهوری اولین نکته ای است که در مواجهه با آثار این شاعر توانمند جلب نظر می کند. موضوع ...

full text

فرایندهای واژه سازی زبان مخفی فارسی

انسان همواره در جامعه نیازمند ارتباطات اجتماعی بوده و هست، و همیشه افرادی نیز بوده اند که به علت تن ندادن به هنجارهای اجتماعی، مایل نبوده اند مکالماتشان بر دیگر گویشوران آشکار شود. پس مبادرت به ایجاد گونۀ زبانیِ خاصی کرده اند تا بتوانند بدون بروز مشکل به ارتباط با یک دیگر بپردازند. چنین گونۀ زبانی ای را زبان مخفی می نامند. یکی از گروه هایی که تمایل ندارند اسرار و مکالماتشان بر دیگران فاش شود نوج...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023